اکسس کنترل یا کنترل دسترسی، به مجموعه‌ای از روش‌ها و ابزارها گفته می‌شود که برای مدیریت دسترسی افراد یا سیستم‌ها به منابع خاص مورد استفاده قرار می‌گیرد. هدف اصلی اکسس کنترل، حفاظت از اطلاعات، تجهیزات یا فضاهای فیزیکی در برابر دسترسی‌های غیرمجاز است.

انواع اکسس کنترل

1. اکسس کنترل فیزیکی
   این نوع کنترل برای محدود کردن ورود افراد به مکان‌های خاص مثل ساختمان‌ها، اتاق‌های سرور یا مراکز داده استفاده می‌شود. نمونه‌هایی از اکسس کنترل فیزیکی شامل:

   • کارت‌های هوشمند

   • رمز عبور یا PIN

   • اثر انگشت یا تشخیص چهره

   • قفل‌های الکترونیکی و مغناطیسی

2. اکسس کنترل منطقی (Logical Access Control)
   این نوع برای مدیریت دسترسی به سیستم‌های دیجیتال مانند رایانه‌ها، شبکه‌ها یا پایگاه‌های داده است. روش‌های رایج شامل:

   • نام کاربری و رمز عبور

   • احراز هویت دو مرحله‌ای (2FA)

   • دسترسی مبتنی بر نقش (RBAC)

   • مجوزهای مبتنی بر سیاست (Policy-based Access Control)

مزایای اکسس کنترل

• افزایش امنیت اطلاعات و منابع

• جلوگیری از دسترسی افراد غیرمجاز

• ثبت و گزارش‌گیری از ورود و خروج‌ها

• امکان مدیریت متمرکز دسترسی‌ها

کاربردهای رایج

• سازمان‌ها و شرکت‌ها برای کنترل ورود پرسنل

• مراکز داده برای حفاظت از تجهیزات حیاتی

• سامانه‌های نرم‌افزاری برای محدودسازی سطح دسترسی کاربران

• مراکز آموزشی، بیمارستان‌ها، و اماکن دولتی